Vragen en antwoorden

De 15 vragen zijn onderverdeeld in thema's:

• oorzaken en voorspellen hoge grondwaterstand (3 vragen)

• water in kruipruimte (2 vragen)

• hoge luchtvochtigheid en stank (1 vraag)

• grondwaterstand verlagen (2 vragen)

• verzekering en aansprakelijkheid (2 vragen)

• divers (5 vragen)

1. Hoe kan deze overlast door hoge grondwaterstanden nu ineens ontstaan, nadat we voorheen juist te maken hadden met droogte en te lage grondwaterstanden?

Het klopt dat wij een aantal jaren een lage grondwaterstanden hadden. In die situatie dreigde een tekort aan water, de natuur leed onder de droogte. 

Het afgelopen jaar heeft het langdurig en veel geregend. Het gaat om hoeveelheden die we de laatste 100 jaar niet hebben meegemaakt. Vanaf oktober 2023 tot eind augustus 2024 is er in Zeist ruim 350mm méér regen gevallen dan normaal. Dat is ruim 40% meer dan gemiddeld. Daardoor is de grondwaterstand hoog komen te staan. De grondwaterstand is veel hoger dan we de hebben gezien sinds 1979 (onze gegevens gaan tot dat jaar terug).

2. Kunnen we ervan uitgaan dat we in de toekomst tijdig worden gewaarschuwd als dit probleem zich weer voor kan doen, zodat we schade aan spullen die in de kelder staan, kunnen voorkomen?

Het is moeilijk om per adres aan te geven wanneer overlast dreigt. Zo verschilt per situatie de diepte van een kelder-souterrain-kruipruimte en de diepte van het grondwater ten opzicht van het maaiveld. De gemeente onderzoekt in hoeverre zij bijvoorbeeld op wijkniveau kan informeren over de hoogte van grondwaterstanden. Zodat we op die manier kunnen informeren met betrekking tot dreigende overlast.

3. Het waterpeil in sloten schijnt te zijn verhoogd. Is dat de oorzaak van deze grondwateroverlast?

Het hoogheemraadschap heeft in maart 2024 een nieuw peilbesluit voor Zeist vastgesteld. In dit peilbesluit is vastgelegd welk waterpeil er in het oppervlaktewater gehandhaafd wordt. Voor één specifiek gebied rondom de Hakswetering ter hoogte van Brugakker is het zogenaamde lagere winterpeil losgelaten en wordt het hele jaar een vast peil nagestreefd. Dit vast peil is gelijk aan het oude zomerpeil, dit betekent dat het waterpeil in de wintermaanden 10cm hoger is komen te staan.

De invloed van deze aanpassing op het grondwaterpeil op de Utrechtse Heuvelrug is zeer klein. Dichter op de Heuvelrug ligt namelijk nog een ander gebied waar het peil niet aangepast is. Daarnaast ervaren we in Zeist overlast sinds november-december 2023 en het nieuwe peilbesluit is van maart 2024. 

4. In mijn kruipruimte staat water en lopen ook metalen leidingen. Wat moet ik doen om roestvorming te voorkomen?

Het hoeft voor de metalen leidingen niet erg te zijn dat u enkele weken of maanden grondwater in de kruipruimte heeft staan. Als het langer duurt of vaker voorkomt dan is het wel mogelijk dat metalen leidingen in de kruipruimte worden aangetast. Vraag dan tijdig advies bij een installatiebedrijf.

5. Er staat water in mijn kruipruimte, en die kruipruimte heeft als bodem de zandgrond. Hoe krijg ik de kruipruimte droog?

Water wegpompen uit de kruipruimte is niet verstandig. Het kan tot gevolg hebben dat ook het zand, waar de woning op gefundeerd staat, weggezogen wordt. Hierdoor kunnen funderingsproblemen ontstaan. Het is dan ook niet raadzaam om grondwater zomaar uit de kruipruimte weg te pompen.

In sommige gevallen is bij de bouw van de woning een te diepe kruipruimte aangelegd. Een kruipruimte van circa 50 centimeter diep is voldoende. U kunt een te diepe kruipruimte gedeeltelijk op laten vullen met bijvoorbeeld schelpen.

6. Hoe kan ik de hoge luchtvochtigheid in mijn kelder verminderen?

Er zijn apparaten die de vocht uit de lucht opnemen en de luchtvochtigheid doen dalen. Deze kunnen in sommige gevallen goed werk verrichten. U kunt er niet een laag water in uw kelder mee wegkrijgen.

Zorg ook voor voldoende ventilatie. De kruipruimte moet minimaal twee ventilatieroosters met een verbinding naar buiten hebben. Deze roosters moeten tegenover elkaar liggen. Zo kan vocht (deels) door natuurlijke ventilatie goed worden afgevoerd.

U kunt luchtvochtigheid meten met hulp van eenvoudige luchtvochtigheidsmeter. Deze heten ook wel ‘hygrometers’. Ze werken heel eenvoudig en zijn te koop voor een paar euro.

Naast natuurlijke ventilatie kan een mechanisch ventilatiesysteem voor een constante luchtverversing zorgen. Dit is vooral effectief in kelders zonder ramen.

Nog een oplossing kan zijn: een afzuigventilator om vochtige lucht af te voeren.

Door de muren van de kelder te isoleren voorkomt u condensvorming en vermindert u de kans op schimmel. Ook het isoleren van de vloer kan helpen om de luchtvochtigheid te verlagen.

Indicatieve kosten:

• Mechanische ventilatie: De kosten voor een compleet systeem, inclusief installatie, kunnen variëren van €1.500 tot €5.000 of meer.
• Afzuigventilator: Een eenvoudige afzuigventilator kun je al vanaf enkele tientjes kopen. Voor een krachtiger model betaal je enkele honderden euro's.
• Luchtontvochtiger: De prijzen van luchtontvochtigers lopen uiteen van enkele tientjes tot enkele duizenden euro's. De prijs is afhankelijk van de capaciteit en de extra functies.
• Adsorptie-ontvochtiger: Adsorptie-ontvochtigers zijn over het algemeen duurder dan standaard luchtontvochtigers. Reken op een prijs vanaf enkele honderden euro's.

7. Hoe wordt de grondwaterstand geregeld?

Die kunnen we op Utrechtse Heuvelrug niet regelen. 

We kunnen zorgen dat het water in  watergangen in natte periodes goed kan wegstromen, maar dat heeft alleen een beperkt effect op de grondwaterstand in de directe omgeving van de watergang. Op de Utrechtse Heuvelrug zijn er geen watergangen aanwezig daardoor kunnen we nauwelijks invloed uitoefenen op de grondwaterstanden.

Maatregelen zoals diverse grote superpompen of metersdiepe grachten graven zijn niet doelmatig en de impact daarvan staat niet in verhouding tot de problematiek.

8. Kunnen jullie het grondwater niet wegpompen?

Nee, dat is technisch niet mogelijk. Grondwater stroomt te langzaam om dat te kunnen doen.

9. Is schade door hoge grondwaterstanden te verzekeren?

Helaas, voor zover wij weten is er geen verzekeraar die schade vergoedt die het gevolg is van hoge grondwaterstanden.

Op dit moment worden bij het ministerie van I&W gesprekken hierover gevoerd. Maar dat is nog in een beginfase en kan nog lang duren. Hopelijk leidt dat tot een gunstige uitkomst voor u.

10. Gaat de overheid (gemeente, waterschap, Rijk) bijdragen in de kosten die we moeten maken om onze kelders en huizen waterdicht te maken?

Nee. Dit is een verantwoordelijkheid van de eigenaar en voor zover bekend zijn hiervoor geen subsidie of fondsen beschikbaar.

11. Ik ben huurder en heb problemen door hoog grondwater. Waar kan ik terecht?

Neem contact op met de eigenaar van het pand dat u huurt. De eigenaar is degene die eventuele maatregelen moet treffen.

12. Wat doen andere gemeenten waar ook grondwateroverlast plaatsvindt?

Omliggende gemeenten ervaren dezelfde problematiek. Uit contacten met die gemeenten blijkt dat ook zij inwoners informeren. Ook bij die andere gemeenten kunnen geen doelmatige maatregelen genomen worden om de overlast te voorkomen of te beperken.

13. Kan ik online inzage krijgen over de actuele grondwaterstand in onze wijk?

Informatie over het gemeentelijk meetnetwerk van het grondwater kunt u inzien via het Water Innovatie Netwerk (WINNET). Recent is dit meetnet uitgebreid om beter inzicht te krijgen in de huidige problematiek. Naar verwachting zal deze informatie vanaf februari 2025 zichtbaar zijn.

Via de Basisregistratie Ondergrond van de Rijksoverheid (BROloket) zijn nog meer (historische) grondwatermetingen vindbaar. In veel gevallen is er een vertraging van enkele maanden van de data  die zichtbaar is.

14. Wat is de invloed van het infiltreren van regenwater?

De gemeente Zeist wil regenwater liever niet meer via het riool afvoeren. Daar zijn twee redenen voor. 

• We krijgen steeds vaker te maken met periodes van extreme droogte. Om de schade daarvan te beperken, is het belangrijk dat zoveel mogelijk regenwater in de grond wegzakt, en niet wordt afgevoerd via het riool, zoals vaak nog het geval is.
• We krijgen steeds vaker te maken met extreme regenbuien. Als dat regenwater allemaal via riolen moet worden afgevoerd, kan het riool het niet aan. Dat betekent dat overtollig regenwater, vermengd met vies rioolwater, moet worden gestort op open water zoals de Grift of dat er water op straat staat.

De gemeente zet zich er daarom voor in dat regenwater dat op straten, stoepen en pleinen valt, in de bodem wegzakt (‘infiltreert’). Ook stimuleert de gemeente bewoners om het regenwater dat op hun daken valt, in hun tuinen te laten wegzakken. Dit zorgt voor een iets hogere grondwaterstand. Bij droogte is dat zeer gewenst. Maar het gebeurt ook in periodes waarin er veel regen valt en de grondwaterstand eigenlijk omlaag moet. 

Het is goed om te beseffen dat het effect van infiltreren op de grondwaterstand niet heel erg groot is. Grofweg is het grootste deel van de grondwaterstand afhankelijk van de hoeveelheid regen en veel minder afhankelijk van het infiltreren.

Stel dat we al het regenwater dat op daken en straten valt, via het riool zouden afvoeren. Dan zal de grondwaterstand iets dalen – maar niet veel. Ook dan had het grondwater uitzonderlijk hoog gestaan en voor overlast gezorgd. Bovendien krijgen we bij extreme buien dan vies rioolwater in onze watergangen. En we verergeren de problemen in periodes van droogte.

15. Als ik mijn kelder waterdicht maak: duwt dat niet mijn huis omhoog, zoals bij tunnelbak A28 ter hoogte van Zeist gebeurde?

Als uw kelder goed waterdicht is gemaakt, is de kans dat het huis omhoogkomt door grondwaterdruk klein. Toch is het verstandig om hierop te blijven letten en eventuele veranderingen in de constructie van je huis goed in de gaten te houden. Laat eventueel een bouwkundig onderzoek uitvoeren: Een bouwkundige kan de stabiliteit van je huis beoordelen en eventuele risico's in kaart brengen.