Onderzoeken Rekenkamer

Iedereen (inwoners van Zeist, raadsleden, ambtenaren, het college of zelfs collega-rekenkamers) kan onderwerpen voor een onderzoek aandragen. De Rekenkamer Zeist bepaalt uiteindelijk zelf waarnaar zij onderzoek doet en hoe zij dat onderzoek uitvoert. Bij ieder onderwerp staat centraal wat de vraag is naar het effect van het onderzoek, en het maatschappelijk of financieel belang van het onderwerp.

Neem contact op met de rekenkamer als u een onderwerp wilt aandragen via rekenkamer@zeist.nl.

Integratie van nieuwkomers in Zeist

De gemeente Zeist staat voor een warm welkom en een goede integratie van nieuwkomers. Onder nieuwkomers verstaan we asielzoekers, statushouders en Oekraïense vluchtelingen. Op landelijk niveau verloopt de integratie niet optimaal, bijvoorbeeld als het gaat om huisvesting en (arbeids)participatie. Met de nieuwe Inburgeringswet (2022) wordt snellere inburgering en integratie mogelijk. De verantwoordelijkheid is wel bij de gemeente komen te liggen. Daarom is dit ook voor Zeist een urgent onderwerp.

De Rekenkamer Zeist is dan ook benieuwd hoe de integratie van nieuwkomers in Zeist verloopt. Daarvoor kijken we naar cijfers en beleidsstukken, maar de rekenkamer vindt het belangrijk dat ook de nieuwkomers zelf worden gehoord. We willen bij hen verhalen ophalen over de wegen die de groepen nieuwkomers in Zeist afleggen en hoe zij dit traject ervaren. Op basis van persoonlijke verhalen willen we zichtbaar maken wat goed gaat en wat beter kan. Bureau Radar Advies voert het onderzoek voor en met de rekenkamer uit. Voor de begeleidingscommissie vonden we in Hafedh Al-Moshaback een ervaringsdeskundige die ons kan helpen met het benaderen van nieuwkomers en het duiden van de verhalen. Het onderzoek wordt naar verwachting in de eerste helft van 2024 afgerond en aangeboden aan de gemeenteraad.

Informatieveiligheid

De Rekenkamer Zeist stelt een onderzoek in naar de informatieveiligheid in Zeist. Een belangrijk thema, gezien het belang van veiligheid van informatie en de kwetsbaarheid van digitale systemen. De belangrijkste vraag die de rekenkamer wil beantwoorden is of de informatieveiligheid bij de gemeente Zeist voldoende gewaarborgd is. Ofwel: is de gemeente goed beschermd tegen inbraken, slordigheden en datalekken en is alles in processen geborgd? Er worden drie invalshoeken onderscheiden: 1) de organisatie en het proces (beschrijven van richtlijnen, risico’s, communicatie, verantwoordelijkheden e.d.), 2) de techniek (wat is er aan digitale beveiliging, vangnetten, testen) en 3) de mens (hoe gaan medewerkers om met de richtlijnen, hoe wordt er gecontroleerd).

De rekenkamer heeft Prae Advies gevraagd om het onderzoek uit te voeren. In eerste instantie zijn er systeemtesten gedaan, phishingmails uitgestuurd door een ethisch hacker en inlooptesten gedaan met mystery-guests. De uitkomsten zijn direct teruggekoppeld naar de betrokkenen in de organisatie. Pas daarna is de gemeente geïnformeerd over het onderzoek. De resultaten van het onderzoek worden in de eerste helft van 2024 verwacht.

Klachtenafhandeling (NVRR DoeMee-onderzoek, 2023)

Rekenkamer Zeist participeert in het onderzoek dat de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR) organiseert in samenspraak met de (nationale) ombudsman naar klachtenafhandeling door gemeenten, provincies en waterschappen.

Het onderzoek moet in beeld brengen hoe de klachtenafhandeling bij de gemeentelijke (en regionale) overheid is georganiseerd en hoe daarover gerapporteerd wordt aan de raden. De uitkomsten worden ook per gemeente (dus ook voor Zeist) beschreven en vergeleken met landelijke cijfers. Bureau Twynstra Gudde voert het onderzoek uit. De verwachting is dat het onderzoek eind 2023 is afgerond. Daarna zal de Rekenkamer de resultaten bekijken en (begin 2024) aanbevelingen doen aan de gemeente Zeist.

Energietransitie (2022-2023)

Gemeente Zeist heeft de ambitie om in 2050 helemaal energieneutraal te zijn (en 33% in 2030). Dat betekent dat er dan evenveel energie in Zeist wordt opgewekt als er in Zeist wordt verbruikt. De rekenkamer wilde weten of de gemeente genoeg doet om in 2050 energieneutraal te zijn. Dit heeft bureau Ecorys onderzocht aan de hand van twee vragen: 1) Doet Zeist genoeg om het gebruik van elektriciteit en gas te verlagen? en 2) Wordt er in Zeist genoeg duurzame energie opgewekt?

De rekenkamer heeft twee inwoners van Zeist gevraagd om mee te denken en mee te praten. Deze inwoners worden ‘burgerwisselspeler’ genoemd. Eén burgerwisselspeler is gevraagd omdat hij veel weet van het onderwerp en de andere is (voor het eerst) een jongere van 17 jaar. Jongeren gaan het meest merken van de klimaatverandering. De inbreng van allebei was waardevol en verfrissend.

De onderzoekers van Ecorys vinden dat Zeist veel doet om energie te besparen. Maar het tempo moet fors omhoog om het doel te halen. De ambities voor de opwek van wind- en zonne-energie zijn niet haalbaar. In Zeist is te weinig ruimte voor windmolens en zonnepanelen. Het landelijke probleem van het overvolle stroomnet maakt het nog erger. De rekenkamer adviseert daarom dat de gemeente de strategie voor duurzame opwek aanpast. Ook moet de gemeente goed afstemmen en samenwerken met andere gemeentes en de provincie. Volgens de onderzoekers heeft Zeist wel een sterk beginpunt. De gemeente heeft een helder beleid en een sterke wil om energieneutraal te worden. Daarnaast heeft de gemeente steun van enthousiaste inwoners en maatschappelijke organisaties, die met allerlei initiatieven behulpzaam zijn. Burgemeester en wethouders herkennen de conclusies uit het rapport en gaan aan de slag met de aanbevelingen. Het onderzoek en de uitkomsten zijn in juli 2023 met de gemeenteraad gedeeld.

Bekijk hier het rekenkamerrapport over energietransitieen de bijbehorende infographic

Ondersteuning volksvertegenwoordigers (DoeMee, 2022-2023)

Het werk van gemeenteraadsleden wordt steeds moeilijker. Dat komt onder andere doordat gemeenten meer taken hebben gekregen en ook omdat burgers de overheid meer uitdagen om het werk goed te doen. Goede ondersteuning van de gemeenteraad is daarom belangrijk en daar is ook geld voor nodig. De ondersteuning is de laatste jaren echter niet toegenomen. Dit is onderzocht door de Nederlandse Vereniging van Rekenkamers en Rekenkamercommissies (NVRR). De centrale vraag was: wat is de staat van de (financiële) ondersteuning van de gemeenteraad?

Bureau PBLQ heeft het onderzoek uitgevoerd en een landelijk beeld geschetst. Voor Zeist zijn de uitkomsten beschreven en vergeleken met landelijke cijfers en die van vergelijkbare gemeenten. De rekenkamer heeft de uitkomsten voor Zeist bekeken. De conclusies waren: Zeist heeft (in 2022) een relatief kleine griffie, het budget voor trainingen en opleidingen voor raadsleden is klein en er is geen vast budget voor onderzoek, advies en communicatie. Ook komt uit het onderzoek dat het budget voor ondersteuning van de fracties (politieke partijen) lager is dan in vergelijkbare gemeenten. Het budget voor de rekenkamer is wel vergelijkbaar.

Lees de notitie van de Rekenkamer en de achterliggende documenten 

Doorwerkingsonderzoek Monitor Sociaal Domein (2022-2023)

Met dit onderzoek bekijkt de rekenkamer of de aanbevelingen uit het vorige onderzoek (uit 2019)  zijn opgevolgd. Het onderzoek uit 2019 wees uit dat er niet genoeg informatie over het sociaal domein voor de raad beschikbaar was om de uitvoering door de gemeente te kunnen controleren. Denk bijvoorbeeld aan cijfers over het aantal inwoners dat via de gemeente zorg heeft gekregen. In het vervolgonderzoek hebben we ons gericht op de jeugdzorg. De belangrijkste vraag was of er meer en betere sturingsinformatie is gekomen.

Het onderzoek laat zien dat er door de gemeente zeker een slag is gemaakt: er zijn maatregelen genomen die het zicht vergroten op de inzet van zorg en het resultaat daarvan voor de inwoners. Toch is de conclusie van de rekenkamer dat de raad nog niet voldoende verantwoording krijgt. De resultaten van hulpverlening zijn nog onvoldoende bekend. De raad stuurt de gemeente nog aan op basis van aannames. De rekenkamer adviseert om de ingezette verbetering vast te houden en de vaart erin te houden. Ook is een gesprek nodig met uitvoeringsinstanties om af te stemmen wat er aan informatie nodig is en het aanleveren van informatie beter op elkaar af te stemmen. De raad moet met het college bespreken wat nodig is om goed te kunnen sturen. In maart 2023 zijn de resultaten van het onderzoek met de gemeenteraad gedeeld. In de raad is voorgesteld om een werkgroep in te stellen om samen met het college en de ambtenaren tot betere sturingsinformatie over het sociaal domein te komen

Bekijk het rekenkamerrapport Hoe staat het met de monitor sociaal domein?

Schulddienstverlening door de RSD (2022-2023)

Vier rekenkamers (van de gemeenten Zeist, De Bilt, Bunnik en Utrechtse Heuvelrug) hebben onderzoek gedaan naar de schulddienstverlening door de Regionale Sociale Dienst (RSD). De belangrijkste onderzoeksvragen: worden inwoners met schuldproblemen bereikt? Heeft de schulddienstverlening effect, ofwel worden mensen met schulden geholpen? En: wat gaat goed en wat zijn verbeterpunten? Het Verwey-Jonker Instituut heeft het onderzoek in opdracht van de rekenkamers uitgevoerd. In het voorjaar van 2023 is het eindrapport opgeleverd.

Het onderzoek wijst uit dat de Regionale Sociale Dienst een professionele en betrokken organisatie is. De uitvoering van schulddienstverlening verloopt over het algemeen goed. De dienst doet veel om mensen met schulden te bereiken en werkt goed samen met andere organisaties. Preventie en nazorg zijn punten om te verbeteren. Ook is er meer behoefte aan informatie over de effecten van de schulddienstverlening. Er is nu te weinig informatie om dit goed te kunnen beoordelen.

Ter afsluiting van het project is door de rekenkamers een werkconferentie georganiseerd in Zeist bedoeld voor wethouders, raadsleden, ambtenaren en andere betrokken organisaties uit de vier gemeenten. Na een bijdrage van een ervaringsdeskundige (iemand die in de schulddienstverlening terecht is gekomen) en een terugblik op het onderzoek is in kleine groepen gesproken over hoe we kunnen komen tot de gewenste verbeteringen.

Bekijk hier het rapport over Schulddienstverlening en de Aanbiedingsbrief

Per onderzoek benoemt de rekenkamer een kleine commissie die het onderzoek leidt. Een extern bureau doet meestal het feitenonderzoek en spreekt met betrokken personen. Hierbij is het uitgangspunt hoor en wederhoor. Op basis van de verkregen informatie formuleert de rekenkamer haar bevindingen: de conclusies en aanbevelingen.